Hytaýyň Daşary işler ministri Wan Yi duşenbe güni Hindistan bilen Hytaýyň biri-birini görmegini isledihyzmatdaşlar - garşydaş ýa-da haýbat dälgatnaşyklaryny täzeden dikeltmäge gönükdirilen iki günlük sapar üçin Nýu-Delä geldi.
Seresaplylyk
Wangyň sapary, 2020-nji ýyldaky Galwan jülgesindäki çaknyşyklardan bäri ilkinji ýokary derejeli diplomatik duralgasy, ýadro ýaragly goňşularyň arasynda seresaplylygyň bardygyny görkezýär. Ol Hindistanyň Daşary işler ministri S.Jaýşankar bilen duşuşdy, Ladakhyň arasynda ýüze çykan ganly çaknyşyklardan bäri şeýle ikinji duşuşyk.
Wan premýer-ministr Narendra Modi bilen meýilleşdirilen duşuşygyň öňüsyrasynda "Gatnaşyklar hyzmatdaşlyga oňyn tendensiýada" -diýdi.
Jaişankar gepleşikleri şeýle suratlandyrdy: Hindistan we Hytaý “gatnaşyklarymyzdaky kyn döwürden öňe gitmek isleýär”. Iki ministr söwda we zyýaratdan başlap derýa maglumatlary paýlaşmak ýaly ikitaraplaýyn meseleleriň giň toparyny ara alyp maslahatlaşdy.
Serhet durnuklylygy we dowam edýän gepleşikler
Wan, şeýle hem serhet dawasy baradaky gepleşikleri dowam etdirmek üçin Hindistanyň milli howpsuzlyk geňeşçisi Ajit Doval bilen duşuşdy. "Biz indi serhetlerde durnuklylygyň dikeldilendigini paýlaşýarys" -diýip, Wan Doval bilen delegasiýa derejesinde geçirilen ýygnakda soňky ýyllaryň kynçylyklarynyň "biziň bähbidimize däldigini" aýtdy.
Iki ýurt geçen oktýabr aýynda jedelli Gimalaý serhedindäki dartgynlygy güýçlendirmek üçin döredilen täze patrul çäreleri barada ylalaşdylar. Şondan bäri iki tarap hem gatnaşyklary kadalaşdyrmak üçin ädim ätdiler: Hytaý hindi zyýaratçylaryna şu ýyl Tibet awtonom sebitiniň möhüm ýerlerine girmäge rugsat berdi; Hindistan hytaýly syýahatçylar üçin wiza hyzmatlaryny täzeden başlady we bellenen serhet söwda geçelgelerini açmak baradaky gepleşikleri täzeden başlady. Şeýle hem ýurtlaryň arasynda göni uçuşlaryň şu ýylyň ahyrynda dowam edip biljekdigi barada habarlar bar.
Levelokary derejeli ýygnaklara taýýarlyk
Wangyň Delidäki gepleşikleri premýer-ministriň şu aýyň ahyrynda Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (ŞHG) sammiti üçin Hytaýa gaýdyp gelmeginiň esasy hökmünde görülýär - bu Pekine ýedi ýyldan soň ilkinji sapary. Habarlarda ମୋଦି prezident Si Szinpin bilen ikitaraplaýyn gepleşik geçirip biljekdigi aýdylýar, ýöne iki tarap tarapyndan resmi taýdan hiç zat tassyklanmady.
Eger tizlik dowam etse, bu gatnaşyklar pragmatiki bolup biler - seresap bolsa - köp ýyllyk ynamsyzlyk sebäpli dartgynly gatnaşykda täzeden başlar. Bu giňişlige tomaşa ediň: üstünlikli yzarlamak ýeňil syýahat, söwda we adamlar bilen aragatnaşygy açyp biler, ýöne öňegidişlik serhetleriň azalmagyna we dowamly gepleşiklere bagly bolar.
Geosyýasy fon
Bu ýakynlaşma, Hindistanyň global gatnaşyklarynyň ösýän üýtgeýän geosyýasy gurşawynyň arasynda ýüze çykdy. Makalada Hindistan bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň arasyndaky soňky dartgynlyk, şol sanda habar berlen söwda jerimeleri we ABŞ-nyň resmileriniň Hindistanyň Russiýa we Hytaý bilen gatnaşyklary baradaky tankydy bellikleri görkezilýär. Bu wakalar, Nýu-Deliniň öz diplomatik otagyny gözlemek bilen bir hatarda, strategiki hyzmatdaşlygyň çylşyrymly toplumyna nädip barýandygyny görkezýär.
Sebitdäki durnuklylyga umumy gyzyklanma
Wan we Jaýşankar ikisi hem gepleşikleri has giňişleýin düzdi. Jaýşankar diskussiýalaryň global ösüşlere gönükdiriljekdigini aýtdy we “adalatly, deňagramly we köp polýar dünýä tertibi, şol sanda köp polýar Aziýa” çagyryşyny berdi. Şeýle hem, “özgerdilen köptaraplaýynlygyň” zerurdygyny we dünýä ykdysadyýetinde durnuklylygy saklamagyň zerurdygyny aýtdy.
Bu soňky diplomatik itergi uzak möhletleýin hyzmatdaşlyga öwrülermi, indiki ädimlere - has köp duşuşyga, ýerdäki barlagdan çykarylmagyna we ynam döredýän ikitaraplaýyn hereketlere bagly bolar. Häzirlikçe iki tarap hem soňky döwülen ýerden geçmek üçin işdäňi görkezýär. Indiki hereket - ŞHG, ikitaraplaýyn duşuşyklar we serhet gepleşiklerini dowam etdirmek - sözleriň dowamly syýasata öwrülmegini görkezer.
Çeşme:BBC
Iş wagty: Awgust-19-2025
